Tanımlama Sistemi Oluşturma
Nesnelerin Akışını Netleştirebilen ve Tanımlayabilen Bir Sistem Oluşturma
Bu bölümde, imalat sektöründen tipik bir üretim akışı örneği verilerek adım adım üreticiler için izlenebilirliğin uygulanması anlatılmaktadır. İzlenebilirliği sürdürebilmek adına, öncelikle ürünler ve parçalar tanımlanmalı. Daha sonra ise nesneleri ve bilgileri ürünlere ekleyerek yönetilmelidir. Dolayısıyla, bu bölümde tanımlama ve ilişkilendirme anahtar kavramlardır. Konuyu daha açık kılmak adına izlenebilirliğin başarılı bir şekilde yapılabilmesini olanaklı kılan ilk adım, yani nesnelerin akışının yöntemi anlatıldıktan sonra tanımlama adımı açıklanacaktır.
Nesne Akışı
İzlenebilirliği incelemenin, zincir izlenebilirliği ve iç izlenebilirlik gibi çeşitli yolları vardır. Bu bölümde, bir fabrika veya bir şirket gibi kısıtlı bir alanda uygulanan iç izlenebilirlik için bir örnek verilmiştir. İzlenebilirliği uygulamayı düşündüğünüzde, aşağıda belirtilen önemli noktaları gözden geçirerek üretim süreçlerinin akışını netleştirmeye başlayabilirsiniz:
• Hammaddeler ve parçalar tek bir şirketten mi yoksa birden fazla şirket tarafından mı tedarik ediliyor?
• Teslim edilen malzemeleri ve parçaları teslimat fişlerine göre kim ve nasıl kontrol eder?
• Stok/envanter tek tek mi yoksa partiler halinde mi kontrol ediliyor?
• İşleme, montaj ve denetimle ilgili iş raporları nasıl kaydedilir ve yönetilir?
Hammaddelerin ve parçaların kabulünden ürünlerin sevkiyatına kadar nesnelerin akışını takip etmek ve “malzemeler ve parçalar tek tek mi yoksa partilerle mi kontrol ediliyor?” “bilgiler nasıl atanır, okunur ve yönetilir?” “önceki ve sonraki süreçlerde hangi bilgiler gereklidir ve hangi bilgiler edinilmelidir?” ve “İzlenebilirliği etkin bir şekilde sürdürebilmek için süreçleri nasıl iyileştirebiliriz?” gibi soruları göz önünde bulundurmak önemlidir.
Tanımlama ve İlişkilendirme
Tanımlama
Tanımlama hammaddeleri, parçaları ve ürünleri tek tek veya partilerinden tanıyabilme/belirleyebilme anlamına gelir. Tanımlamanın temelleri, ürünler hacim olarak aynı şekil ve malzemeyle üretilmiş olsalar bile her bir ürünün tanınabilmesini olanaklı kılar.
Tanımlama iki farklı şekilde yapılabilir: Her parçaya veya ürüne ayrı tanımlama sembolleri atama ve belirli bir grubu parti olarak görmek ve partiye/gruplara bir tanımlama sembolü atamak. Tek bir tanımlama sembolünün atandığı bireysel öğeler veya gruplar tanımlama birimleri olarak adlandırılır.
Bireysel yönetim (Seri numarası yönetimi)
Her bir parça ve ürün için ayrı bir seri numarası atanır ve ayrı ayrı yönetilir. Herhangi bir durumda geri toplama yapılması gerektiğinde, sorunlu ürünler güvenilir bir şekilde bulunabilir. Bu yöntem, seri numaraları (ürüne özel numaralar) kullandığı için seri numarası yönetimi olarak da adlandırılır.
Parti yönetimi
Aynı koşullarda üretilen ürünler bir parti/grup (lot) olarak değerlendirilir ve her bir gruba bir tanımlama numarası verilir. Ön koşul ise partideki tüm ürünlerin aynı kaliteye sahip olduğunun teyit edilmesidir. Partinin tüm ürünleri aynı tanımlama numarasına sahip olduğundan, tek tek ürünler tanımlanamaz.
Seri No.
Parti No.
Parti/grup yönetimi, tanımlama kapsamını veya aralığını genişleterek yönetimde harcanan efordan tasarruf edebileceğiniz için daha düşük maliyetle izlenebilirliği sürdürebilmenizi sağlar. Buna karşın, izlenebilirlik için yüksek doğruluk/güvenilirlik gerekiyorsa, partiyi küçültmeniz veya bireysel yönetimi seçmeniz gerekir.
İlişkilendirme
İlişkilendirme, bir nesneyi bir nesneye, bir nesneyi bilgiye veya bilgiyi bilgiye bağlamak anlamına gelir. Örneğin, krank milleri ve piston valfleri gibi farklı boyutlardaki parçaların monte edildiği bir motorunuz olduğunu varsayalım. İlişkilendirme, kullanılan pistonun nerede üretildiği veya biyel kolunun hangi süreçte işlendiği gibi ayrıntıları tanımlama sembolünden belirleyebilmeniz için bilgi toplamak, düzenlemek ve almak için bir dizi kuraldır. Aynı zamanda bağlama olarak da adlandırılır ve ileriye doğru izleme ve geriye doğru izleme işlemlerini uygulayabilmek için gereklidir.
Parti Oluşturmayla İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Parti yönetiminde, takip doğruluğu, bir partiyi diğerinden ayırdığınız yere göre değişir. Parti oluşturmanın en basit yolu, bir günde üretilen aynı ürünleri bir parti olarak gruplamaktır. Örneğin, bir günde 1000 adet üretildiğinde, bu tür 1000 adeti tek bir parti olarak gruplandırılabilir ve sonra da onlar için aynı parti numarası kullanılabilir. Tek partinin parça veya ürünleri aynı makine ile aynı gün içerisinde ve aynı kalitede üretilmiş olmalıdır.
Robot ayarları değiştirilirse, farklı bir tedarikçiden vidalar kullanılırsa veya üretim sırasında işten sorumlu kişi değişirse ürün kalitesi değişebilir. Bu gibi durumlarda parti numarası da değiştirilebilir (parti küçültülür). Bir parti küçültüldüğünde, kusurlu ürünler bulunduğunda geri toplama kapsamını sınırlayabilirsiniz; ancak bu durum, ayırma yönetimi için daha fazla iş gücü gerektirdiğinden yönetim maliyetlerini artırır. Bu nedenle, parti/grup oluştururken maliyet etkinliğini göz önünde bulundurmak önemlidir.
Ayrıştırma Yönetimi ile Optimize Edilmiş/İyileştirilmiş Parti Oluşturma
Bazı durumlarda, bir üretim sürecine farklı ürünlerin girmesini önlemek veya takip doğruluğunu/güvenilirliğini artırabilmek için partiler küçültülür. Kullanılacak farklı hatlar için farklı parti/grup numaraları kullanmak veya parti/grup numaralarını daha kısa zaman aralıklarında değiştirmek gibi mevcut üretim sürecini büyük ölçüde değiştirmeden tanımlama birimlerini ayarlayabilirsiniz. Partiyi bölerek yapılan bu parti yönetimi yöntemine ayrıştırma yönetimi denir.