İzlenebilirlik nedir?
İzlenebilirlik Hakkında Temel Bilgiler ve Kalite Yönetimi için Bağımsız Bir Sistem
İzlenebilirlik, “bir ürünün ne zaman ve nerede kim tarafından üretildiğini” netleştirebilmek için hammadde tedarikinden üretime, satışına, tüketimine ve imha etmeye kadar tüm süreçlerin takibini yapma işlemi olarak tanımlanabilir. Son yıllarda insanların ürün kalitesinin ve güvenilirliğinin önemi hakkında bilinçlenmesiyle birlikte izlenebilirliğin de önemi artmış; otomotiv, elektronik, gıda ve ilaç gibi geniş bir alana yayılmıştır. İzlenebilirliğin giderek daha popüler hale gelmesi göz önünde bulundurularak, bu bölüm izlenebilirlik hakkında temel bilgilerin açıklanması için hazırlanmıştır.
İzlenebilirlik kavramı
İzlenebilirlik terimi, İz ve Yetenek (Trace/Ability) kelimelerinden oluşturulmuştur. Otomobil, elektronik parçalar, gıda, ilaç gibi çeşitli sektörlerde pek çok farklı anlamda kullanılabilse de imalat sanayisinde aşağıda açıklandığı gibi tanımlanmaktadır:
İzlenebilirlik
Üretici, tedarikçi ve dağıtıcı gibi ürün hakkında gerekli bilgilerin kayıt altına alınması anlamına gelir. Bu bilgiler hammadde ve parça temininden imalat, montaj, dağıtım ve satışa kadar tüm süreçlerde takiplerinin yapılarak geçmişlerinin izlenebilmesi sağlar.
English
” />
İzlenebilirlik, Uluslararası Standardizasyon Örgütü (the International Organization for Standardization) tarafından the ISO 9001 standardında belirlenmiştir.
İzlenebilirlik Üzerine İki Farklı Bakış Açısı
İzlenebilirliği incelemenin çeşitli yolları olmasına rağmen, genel olarak iki farklı bakış açısı altında ele alınabilir: zincir izlenebilirliği ve iç izlenebilirlik.
Zincir İzlenebilirliği
Dünya genelinde, izlenebilirlik kavramı için kabul edilen ortak tanım çoğunlukla zincir izlenebilirliğine karşılık gelmektedir. Zincir izlenebilirliği, hammadde ve parça tedarikinden işleme, dağıtım ve satışa kadar olan tüm süreçlerin geçmişinin ileriye veya geriye doğru takibinin yapılabilmesi anlamına gelir. Üreticiler “ürünlerinin nereye teslim edildiğini (= ileriye doğru izleyebilir)” izleyebilirken, alt taraftaki şirketler ve tüketiciler “ellerindeki ürünlerin nereden geldiğiyle ilgili bilgilere (= geriye doğru izleyebilir)” ulaşabilirler.
Bu uygulama, ürünlerle ilgili beklenmedik sorunlar ortaya çıktığında üreticilere daha pratik bir şekilde neden araştırması ve ürünün geri toplatılması avantajını sağlar. Bu durum etiketleme hatalarını da en aza indirdiğinden tüketiciler herhangi bir endişeye kapılmaksızın son derece güvenilir ürünleri seçmek için bunu bir kıyaslama noktası olarak kullanabilirler.
İç İzlenebilirlik
İç izlenebilirlik, tek bir şirket veya tesis gibi tedarik zincirinin içerisinde sınırlı ve bir belirli alandaki parçaların/ürünlerin hareketini izlemek anlamına gelir. Örneğin bir motor montaj fabrikası, tedarikçilerden eksantrik milleri ve pistonlar gibi motor parçalarını temin eder ve montajını yapar. Bu parçaların üretim geçmişinin ve denetim sonuçlarının tesis tarafından yönetilmesi ve kullanılması da iç izlenebilirliğe örnek olarak verilebilir
İç izlenebilirlik için açıklayıcı bir örnek
<Üretim süreçlerinde izlenebilirlik>
Üretim süreçlerinde izlenebilirlik, hammadde ve parçaların kabulünden ürünlerin sevkiyatına kadar üretim süreçlerinde neler yapıldığına ilişkin bilgilerin toplanması ve yönetilmesi işlemi anlamına gelir. Üretim süreçlerinde izlenebilirlik için her ürüne veya ürün gruplarına özel bir tanımlama numarası, atanır. Daha sonra ise iş detayları, denetim sonuçları ve ürünlerin boyutları gibi bilgiler bir sonraki süreçte montaj için kullanılabilecek şekilde her bir süreç için bu tanımlama numarasına atanır. Bu bilgilerin işleme için kullanılması, üretim/iş verimliliği ve kalitenin iyileştirilmesine katkıda bulunur
<Parça Kontrolünde İzlenebilirlik>
Parça yönetiminde izlenebilirlik, takımlar ve mastarlar gibi tekrar tekrar kullanılan parçaları kontrol etmek ve çalıştırmak için kullanılır. Bireysel tanımlama için seri numaraları (2D kodlar gibi), kullanım ve aşınma limitleri de dahil olmak üzere koşullarını yönetmek için her bir alet üzerinde işaretlenmiştir. Bütün bu akış için, depolanan araçlar ve diğer parçalar, üretim ve iadeyi yönetmek için yönetim 2D kodları ve tesis adları, raf numaraları ve seri numaraları gibi eklenen bilgilerle işaretlenir. Öğütme sayısı ve tarih/saati gibi diğer bilgiler toplanır ve ürün kalitesini korumak ve stabilize etmek için yönetilir.
English
“>
İzlenebilirlik neden önemli bir özelliktir?
Ürün kalitesinde bir sorunu ortaya çıkarsa, ürünün üreticisi gecikmeden etkili önlemler almalıdır. Aksi takdirde, üreticiden gelen yavaş veya faydasız bir yanıt, tüketiciler veya iş ortakları arasında şirketin varlığını tehlikeye atabilecek bir güvensizlik duygusu yaratır. Buna ek olarak, tüketiciyi korumaya yönelik yasaların yürürlüğe girmesiyle birlikte, sorunlardan dolayı ürünlerini hızlı bir şekilde geri çağırmak zorunda kalan firma sayısı da her geçen yıl artıyor.İzlenebilirlik, otomotiv endüstrisinde uzun süredir agresif bir şekilde desteklenmektedir. Ayrıca, geri toplama sorunlarını önlemek, hasarları en aza indirmek, yönetim zorluklarını ayıklamak/iyileştirmek ve kalite yönetimini sağlamak için yaygın olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte, on binlerce numaraya sahip tüm bileşenlerin elden çıkarılmasıyla üretimden elde edilen verileri kontrol etmek ve zamanla değişen yasa ve yönetmeliklere uymak zordur. Ayrıca, son yıllarda maliyet ve teslim süresi rekabetinin yoğunlaşmasıyla birlikte küreselleşme ilerlemektedir, bu nedenle izlenebilirliğin önemi giderek artmaktadır. Tesisin hem iç izlenebilirliğini hem de dış izlenebilirliğini kapsayan küresel bir perspektiften bir tür geçmiş yönetim sistemi oluşturmaya acil bir ihtiyaç vardır. Ayrıntılar için, izlenebilirlikle ilgili standartları, yasaları ve yönetmelikleri açıklayan bölümde Otomotiv sektörüne göz atabilirsiniz.
English
” />
Temel Bilgiler
İleriye Dönük İzleme ve Geriye Dönük İzleme